اندوفتالمیت یا عفونت داخل کره چشم
اندوفتالمیت به عفونت داخل چشم یعنی فضای اتاقک قدامی (حاوی زلالیه) و فضای خلفی (حاوی زجاجیه) به علت تهاجم باکتری ها یا قارچ ها می گوئیم. به طور مرسوم عفونت ناشی از ویروس ها و انگل ها را به جای اندوفتالمیت، در گروه یوئیت ها (مثلا رتینیت سیتومگالوویروس یا کوریورتینیت توکسوپلاسمایی) تقسیم بندی می کنند.
اغلب موارد اندوفتالمیت، ناشی از باکتری هاست و به صورت حاد بروز می کند. اندوفتالمیت ممکن است حاد و یا مزمن باشد. اندوفتالمیت حاد باکتریایی تهدید کننده بینایی است و لازم است درمان اورژانسی شود. نتیجه درمان هم به بیماری زایی عامل آن و هم به سرعت درمان مناسب بستگی دارد.
در اکثر موارد اندوفتالمیت، عامل عفونت از خارج مثلا متعاقب ضربه های منجر به پارگی یا سوراخ شدن چشم، جراحی های چشمی یا انتشار میکروب از طریق گسترش عفونت قرنیه وارد چشم می شود. در این موارد ممکن است ابتدا زلالیه و سپس زجاجیه درگیر شود. در مواردی نیز عامل عفونت از داخل بدن و از راه خون وارد چشم می شود؛ در این موارد ابتدا بافت مشمیه که پرعروق است، درگیر شده و سپس عفونت به فضای زجاجیه کشیده می شود.
.
.
علائم اندوفتالمیت
اندوفتالمیت باعث قرمزی و التهاب قسمت سفیدی چشم (صلبیه) می شود. روی لبه پلک ها یا داخل آن ها ترشحات سفید یا زرد رنگی دیده می شود و قرنیه ممکن است رنگ ماتی داشته باشد. همچنین ممکن است لایه ای از سلول های التهابی (هیپوپیون) داخل اتاقک قدامی بین قرنیه و عنبیه چشم رسوب کرده باشد. اندوفتالمیت معمولا بسیار خطرناک و مهم است و معاینه سریع توسط چشم پزشک و تشخیص و شروع درمان مناسب حائز اهمیت فراوان است.
سایر علائم عبارتند از:
- درد و قرمزی چشم
- کاهش بینایی
- ناراحتی هنگام نگاه کردن به نور شدید (فوتوفوبی) که معمولا ناگهانی شروع شده است.
علل اندوفتالمیت
علل حاد اندوفتالمیت ناشی از باکتری های گرم مثبت (یا در موارد کمتری باکتری های گرم منفی) است و اغلب طی ۶ هفته اول پس از جراحی یا ضربه به چشم بروز می کند.
علل مزمن اندوفتالمیت که بیش از ۶ هفته بعد از جراحی یا ضربه ایجاد می شود، ناشی از باکتری های با پیشرفت کند مثل پروپیونی باکتریوم آکنه Propionibacterium acnes یا قارچ هاست.
همچنین عفونت های سیستمیک می توانند از طریق خون به چشم منتقل شوند. در این موارد عامل عفونت معمولا قارچ ها و باکتری های گرم منفی هستند. بیماران ناتوان، مبتلا به سپتیسمی (وجود باکتری در جریان خون) و بیماران با نقص سیستم ایمنی بخصوص بعد از جراحی مستعد عفونت از داخل بدن هستند.
عوامل زمینه ساز اندوفتالمیت
بیرون آمدن زجاجیه موقع عمل ناشی از پاره شدن کپسول خلفی عدسی، عدم ترمیم مناسب زخم عمل و زمان طولانی عمل جراحی چشم ریسک فاکتورهای ابتلا به اندوفتالمیت است.- شیوع اندوفتالمیت متعاقب ضربه های نفوذی چشم ۴% تا ۱۳% است و ممکن است در جوامع روستایی تا ۳۰% برسد.
- فاکتورهای زمینه ساز اندوفتالمیت پس از ضربه به چشم شامل:
- باقی ماندن جسم خارجی داخل چشم
- تاخیر در جراحی (بیش از ۲۴ ساعت) در ترمیم پارگی های چشم
- زندگی روستایی (آلودگی با خاک)
- آسیب به عدسی هنگام ضربه به چشم
تست های تشخیصی اندوفتالمیت
برای تشخیص اینکه کدام میکروب باعث عفونت شده، لازم است از مایعات داخل کره چشم نمونه برداری کرد. این مایع برای ارزیابی و تعیین درمان مناسب به آزمایشگاه ارسال می شود.
درمان اندوفتالمیت
در موارد حاد، درمان اندوفتالمیت اورژانس است و باید هر چه سریع تر انجام شود. تضمیم گیری برای عمل بسته به میزان بینایی است. اگر بینایی خیلی کم باشد، باید تحت عمل عمل جراحی ویترکتومی اورژانس برای خارج کردن بقایای عوامل عفونی و تزریق مستقیم داروهای ضد باکتری و ضد قارچ به داخل چشم قرار بگیرید. در مواردی که بینایی بهتر است، ممکن است فقط تزریق داروهای ضد باکتری یا ضد قارچ به داخل کره چشم کافی باشد. در موارد نادری فقط مصرف قطره های آنتی بیوتیک چشمی کافی است.
پیش آگهی اندوفتالمیت
بستگی به علت بیماری، مدت آن و نوع میکروب مسبب عفونت دارد. نتیجه درمان در علل ناشی از ضربه که باکتری های گرم منفی عامل آن است، نامطلوب است. نتیجه در موارد عفونت با باکتری های گرم مثبت بعد از جراحی آب مروارید، بهتر است. بیماران مبتلا به اندوفتالمیت اغلب برای حصول نتایج بهتر نیار به ویزیت های مکرر دارند.