آب مروارید یا کاتاراکت  Cataract

عدسی چشم Crystalline Lens

کلیات آب مروارید یا کاتاراکت عدسی عضوی است محدب الطرفین ، قابل انعطاف، بدون رگ و شفاف با قطر ۹ میلیمتر و ضخامت ۴میلیمتر که ما بین مایع زلالیه و زجاجیه چشم قرار دارد عدسی توسط زنولها به شیارهای بین جسم مژگانی اتصال دارد عدسی در پشت مردمک واقع شده است وعمل تطابق و متمرکز کردن نور بر روی شبکیه را انجام می‌دهد.کلیات آب مروارید یا کاتاراکت

هرگاه فردی به نزدیک نگاه می‌کند، انقباض عضله سیلیاری(جسم مژگانی)، کشش بر روی عدسی را کم می‌کند و لذا عدسی کروی‌تر شده و قدرت انکساری بیشتری پیدا می‌کند و تصویر جسم نزدیک را بر شبکیه می‌اندازد (عمل تطابق). در نگاه به دور عکس این حالت اتفاق می‌افتد. با پیر شدن و کاهش حالت ارتجاعی عدسی، قدرت تطابق آن کاهش می‌یابد و فرد تار می‌بیند.کلیات آب مروارید یا کاتاراکت

   تطابق عدسی چشم Lens Accomodat

    در هنگام مطالعه، عدسی با تغییر انحنا خود این امکان را ایجاد می‌نماید که بتوانیم اجسام نزدیک را بخوبی ببینیم. این قابلیت از سن ۴۰ تا ۴۵سالگی به بعد، کاهش می‌یابد و بنابراین پیر چشمی عارض می‌گردد، بدین معنا که برای دید نزدیک و مطالعه نیاز به عینک جداگانه خواهد بود.

                                                                                         فیلم ساختمان عدسی چشم Crystalline Lens Anatomy vdeo                                                                                         

آب مروارید یا کاتاراکت Cataract چیست؟

آب مروارید یا کاتاراکت به کدورت عدسی طبیعی چشم که در پشت عنبیه و مردمک قرار دارد، گفته می شود. عدسی یا لنز چشم؛ مثل لنز دوربین عکاسی کار می کند و نور را بر روی پرده شبکیه چشم که در عقب چشم قرار دارد، متمرکز می کند. همچنین عسی چشم طوری نور را متمرکز می کند که هم اشیاء دور و هم اشیاء نزدیک روی شبکیه بیفتد؛ در نتیجه انسان هم دور و هم نزدیک را واضح می بیند. این پدیده را ” تطابق” می گویند.کلیات آب مروارید یا کاتاراکت

عدسی عمدتا از آب و پروتئین ساخته شده است. پروتئین ها به طرز ظریفی قرار گرفته اند که باعث شفافیت عدسی می شود و در نتیجه نور از لابلای آنها عبور می کند. اما با پیشرفت سن؛ بعضی از این پروتئین ها تغییر ماهیت داده و بهم چسبیده و باعث کدر شدن بعضی از نواحی کوچک درعدسی می شوند. این پدیده “کاتاراکت یا آب مروارید” نامیده می شود و با گذشت زمان این نواحی بزرگتر شده و باعث کاهش بینائی می شود.

در مراحل اولیه که تنها بخش کوچکی از عدسی کدر شده است، شاید آب مروارید مشکلی ایجاد نکند، اما در بیشتر مواقع این روند ادامه می یابد و بخش بزرگی از عدسی کدر می شود و بینایی را مختل می سازد.

سرعت پیشرفت آب مروارید در بین افراد مختلف متفاوت است ، آب مروارید ناشی از افزایش سن به تدریج در طی چند سال پیشرفت می نماید. آب مروارید در افراد جوان و افراد دیابتی ممکن است به سرعت در طی چند ماه پیشرفت نماید ولی سرعت پیشرفت آب مروارید در هر فرد را نمی توان دقیقا پیشگویی کرد.کلیات آب مروارید یا کاتاراکت

فیلم کاتاراکت یا آب مروارید  Cataract Video

فیلم مرور کلی بر کاتاراکت یا آب مروارید Cataract Overview Video

انواع آب مروارید یا کاتاراکت

بسته به محل کدورت درعدسی چشم کاتاراکت به انواع مختلفی تقسیم می شود:.

فیلم انواع آب مروارید Types of Cataract Video

انواع آب مروارید یا کاتاراکت عبارتند از:.

۱- کاتاراکت هسته ای یا نوکلئار  Nuclear sclerosis

کدورت عمدتا درقسمت های مرکزی عدسی قرار داشته و حاصل تغییرات طبیعی سن است. در آب مروارید هسته ای قسمت مرکزی عدسی به مرور زمان و در طی سالها  سفت و زرد رنگ می شود. وقتی که مرکز عدسی متراکم می شود، باعث افزایش قدرت انکساری آن و در نتیجه نزدیک بینی می شود. به این دلیل افرادی که قبلا برای دید نزدیک نیاز به عینک مطالعه داشته اند، پس از ایجاد این نوع کاتاراکت بدون عینک مطالعه می کنند. این نوع آب مروارید باعث کم رنگتر شدن رنگها می شود، گرچه این تغییرات چنان تدریجی است که فرد مبتلا متوجه نمی شود.کلیات آب مروارید یا کاتاراکت

علائمی که این نوع آب مروارید دارد شامل:

1.  تاری دید به خصوص دید دور
2.  بهتر شدن دید نزدیک (پدیده دید ثانویه) که باعث می شود دید افراد دوربین بهتر شود یا افراد بدون ضعف انکساری چشم بتوانند بدون عینک، مطالعه کنند.
3. ضعف بینایی به خصوص در نور کم مثل رانندگی در شب
4. کاهش حساسیت سایه روشن (کنتراست) و کاهش تمایز رنگ ها
5. پخش نور Glare
6. دوبینی تک چشمی

        فیلم کاتاراکت هسته ای یا نوکلئار   Nuclear sclerosis cataract Video

۲- کاتاراکت قشری یا کورتیکال Cortical cataract

کدورت عمدتا در قسمت های محیطی عدسی است و تدریجا به قسمت های مرکزی کشیده می شود. بسیاری از دیابتی ها به این نوع کاتاراکت گرفتار می شوند. تاثیر این نوع آب مروارید بر بینایی بستگی به محل قرار گیری کدورت های عدسی نسبت به محور بینایی دارد. بنابراین میزان تاثیر این آب مروارید بر بینایی می تواند بسیار متنوع باشد. میزان پیشرفت آن نیز متغیر است. در بعضی افراد آب مروارید در طی چند ماه و در سایر افراد ممکن است طی چند سال پیشرفت کند. بیشترین علامت ناشی از این نوع آب مروارید پخش نور بخصوص نور چراغ ماشین های روبر هنگام رانندگی در شب است. علاوه براین بینایی دور و نزدیک فرد نیز کاهش می یابد.کلیات آب مروارید یا کاتاراکت

                                                                                      فیلم کاتاراکت قشری یا کورتیکال   Cortical cataract Video

۳- کاتاراکت زیر کپسولی یا ساب کپسولر خلفی  Posterior Subcapsular

کدورت در قسمت پشتی عدسی و دقیقا زیر کپسول خلفی شروع می شود. این نوع آب مروارید بیشتر در افراد جوان تر دید می شود. سرعت پیشرفت آن متفاوت است و معمولا نسبت به انواع دیگر کاتاراکت با سرعت بیشتری پیشرفت می کند. در این نوع آب مروارید بیماران از پخش نور و تاری بینایی به خصوص تاری دید نزدیک شکایت می کنند. افراد دیابتی، دوربینی بالا، مبتلایان به رتینیت پیگمانتر، و مصرف کنندگان دارو های استیروئیدی ( کورتون) معمولا به این نوع مبتلا می شوند.

فیلم کاتاراکت زیر کپسولی یا ساب کپسولر خلفی  Posterior Subcapsulr cataract Video

۴- کاتاراکت زیر کپسولی یا ساب کپسولر قدامی  Anterior Subcapsular

این نوع آب مروارید ممکن است با علت نامعلوم ایجاد شود یا ثانویه به ضربه، یا عملهای چشم ایجاد شود. لنز های داخل چشمی فیکیک که برای اصلاح عیوب انکساری در چشم کار گذاشته می شوند مثلاً کاشت  لنز ICL ممکن است باعث این نوع آب مروارید شوند.

۵- کاتاراکت دانه برفی در بیماران دیابتی  Diabetic Snowflake

این کدورت های شبیه دانه های برف به رنگ سفید – خاکستری در زیر کپسول عدسی دیده می شوند. اغلب این نوع آب مروارید به سرعت پیشرفت کرده و کل عدسی متورم و سفید می شود.

این نوع آب مروارید بیشتر در افراد دیابتی جوان به علت تجمع سوربیتول (نوعی قند) داخل عدسی چشم به دنبال افزایش قند خون و افزایش گلوکز داخل چشمی و افزایش فشار اسمزی ناشی از آن است. نوعی کمیاب از آب مروارید با شروعی سریع که کاملا یکنواخت همه عدسی را در بر می گیرد ممکن است در بعضی افراد دیابتی با قند خون خیلی بالا بخصوص در بیماران دیابتی جوان با دیابت نوع یک دیده شود.

۶- کاتاراکت قطب خلفی عدسی  Posterior Polar Cataract

این نوع آب مرواری با کدورت های سفید با مرز مشخص در قسمت مرکزی کپسول خلفی عدسی تظاهر می کند. کدورت به شکل اتوانه هایی به سمت جلو و به داخل قسمت خلفی قشر عدسی نفوذ می کنند. به طور معمل این نوع آب مروارید مادرزادی و با ارث اتوزمی غالب است.

اغلب آب مروارید های پل (قطب) خلفی عدسی بدون علامت هستند. در طی زمان در اطراف کدورت های قطبی، کدورت های زیر کپسولی خلفی ایجاد می شود. با پیشرفت کدورت های زیر کپسولی خلفی بینایی ممکن است به شدت افت کند.

جراحی این نوع آب مروارید مشکل منحصر به فردی برای جراح است. به دلیل اینکه کپسول عدسی در محل کدورت یا وجود ندارد و یا بسیار نازک است و در حین عمل آب مروارید پاره می شود. با باز شدن کپسول خلفی گذاشتن لنز داخل چشمی در محل مناسب با مشکل روبرو خواهد شد.

۷- آب مروارید ضربه ای Traumatic Cataract

کاتاراکت ضربه ای می تواند متعاقب هر دو نوع ضربه های نفوذی یا غیر نفوذی به چشم ایجاد شود. این نوع آب مروارید همچنین می تواند متعاقب برق گرفتگی، سوختگی های حرارتی و تماس با اشعه (رادیوتراپی) ایجاد شود.

در محل ضربه عدسی دچار کدورت می شود که می تواند به سایر قسمت های آن نیز سرایت کند. ممکن است به دنبال ضربه آب مروارید به سرعت ایجاد شود.

۸- آب مروارید چند رنگ Polychromatic یا آب مروارید درخت کریسمس Christmas tree cataract

درآب مروارید چند رنگ (پلی کروماتیک)  یا آب مروارید درخت کریسمس عدسی حاوی کریستال های رنگین کمانی براق با رنگهای متنوع است. این نوع آب مروارید ممکن است به صورت شکل نادری از آب مروارید سنی و همچنی با شیوع بیشتری در بیماران مبتلا  دیستروفی میوتونیک myotonic dystrophy (نوعی بیماری عصبی عضلانی) دیده می شود.

۹- کاتاراکت یا آب مروارید مادرزادی  Congenital Cataracts

کاتاراکت یا آب مروارید مادرزادی به وجود هرگونه کدورت در عدسی به هنگام تولد می گوئیم. کاتاراکت مادرزادی می تواند شدت های مختلفی داشته باشد؛ کدورت های عدسی ممکن است پیشرونده نباشد و از نظر بینایی اهمیت نداشته باشد ویا در بعضی بیماران منجر به کاهش بینایی شدید شود. آب مروارید مادر زادی ممکن است یکطرفه یا دوطرفه باشد.

آب مروارید مادرزادی ممکن است یکطرفه یا دوطرفه باشد. این نوع آب مروارید ممکن است بدون بیماری سایر قسمت ها یا توام با بیماری های سیستمیک باشد. اغلب مواردی که با بیماری های های سیستمیک همراه هستند دوطرفه اند.

به طور کلی آب مروارید مادرزادی در یک سوم موارد توام با بیماری های عمومی، در یک سوم موارد ارثی و در یک سوم موارد با علت نامشخص است.

از هر ۱۰۰۰ تولد ۴ مورد در هنگام تولد یا کمی بعد از آن آب مروارید مادرزادی تشخیص داده می شود. کاتاراکت مادرزادی در همه موارد نیاز به عمل جراحی ندارد؛ اما در اکثر موارد جراحی لازم است.

درآب مرواریدی که کدورت فقط در قسمت های محیطی عدسی باشد، به دلیل عدم کاهش بینایی مرکزی ممکن نیاز به عمل نداشته باشد. همچنین کاتاراکت های خیلی کوچک ممکن است قابل توجه نبوده و نیاز به جراحی نداشته باشند.  ادامه مطلب =>

علل زمینه ای کاتاراکت یا آب مروارید

به طورخلاصه آب مروارید در زمینه های مختلفی ممکن است بروز کند:

آب مروارید ناشی از افزایش سن

آب مروارید ناشی از افزایش سن شایعترین نوع آب مروارید است. درصد زیادی از افراد به آن مبتلا می شوند و با افزایش سن شیوع آن افزایش می یابد.

 آب مروارید ناشی از سایر بیماریها

این نوع آب مروارید در افرادی که بیماریهای مشخص دیگری از جمله دیابت (بیماری قند) یا کم کاری غدد پاراتیروئید و بیماری ویلسون (رسوب مس در بدن)  دارند، دیده می شود.

 آب مروارید ناشی از مصرف داروها

گاهی بروز آب مروارید در رابطه با مصرف طولانی مدت بعضی از داروها مثل پرونیزولون و کلرپرومازین می باشد.

 آب مروارید ناشی از ضربه

گاهی بلافاصله پس از ضربه و صدمات چشمی و گاهی سالها بعد از آن آب مروارید ضربه ای دیده می شود.

 آب مروارید مادر زادی

در آب مروارید مادرزادی، بعضی ازبچه ها با آب مروارید به دنیا می آیند یا اینکه در کودکی به آن مبتلا می شوند که معمولا در هر دو چشم است.

عوامل خطرساز آب مروارید یا کاتاراکت

عوامل خطرساز ایجاد آب مروارید عبارتند از:

1.     بیماری قند (دیابت)
2.     مصرف کورتون (خورکی، تزریقی یا موضعی)
3.     تماس با اشعه ماوراء بنفش نور خورشید
4.     مصرف سیگار
5.     بیماریهای چشمی مثل رتینیت پیگمانتر و یوئیت
6.     ضربه به چشم
7.     جراحی های قبلی چشم
8.     زمینه های ژنتیکی

علائم و نشانه های آب مروارید

کدورت عدسی در ابتدا کم بوده وتأثیری بر بینائی شما ندارد. شما ممکن است حس کنید که بینائیتان اندکی تار شده است و مثل این است که از پشت شیشه اشیاء را می بینید. ممکن است نور خورشید و لامپ ها درخشنده تر و پخش و اذیت کننده باشد. همچنین ممکن است هنگام رانندگی در شب، نور چراغ ماشین های روبروخیره کننده تر از قبل باشد.رنگها نیز شفافیت قبلی را ندارند.

علائم و نشانه های آب مروارید ارتباط مستقیمی با نوع آب مروارید دارد. زمانی که کاتاراکت هسته ای (نوکلئار) در مراحل ابتدایی است، مدتی بینائی نزدیک فرد بهتر می شود که اصطلاحا به آن” دید ثانویه” می گویند. متأسفانه این بهبود دید نزدیک دوام چندانی ندارد و با بدتر شدن کاتاراکت از بین می رود. کاتاراکت زیر کپسولی ممکن است تا مراحل پیشرفته علامتی نداشته باشد و یا فرد از خیرگی ناشی از نور بخصوص در دید شب شاکی باشد.

به طور کلی شایعترین علائم آب مروارید عبارتند از:

1. تار شدن یا محو شدن بینایی.
2. حساس شدن به نور
3. درخشندگی زیاد نور اتومبیل ها در شب
4. خیرگی و پخش نور چراغها و نور آفتاب
5. دیدن هاله اطراف چراغها
6. کاهش دید در نور شدید آفتاب
7. کم رنگ شدن یا محو شدن رنگها
8. دو بینی یا چند بینی (که با افزایش شدت آب مروارید وضعیت بدتر می شود).
9. افزایش دید نزدیک، تغییر مداوم شماره عینک و یا لنز تماسی.

این علائم می تواند ناشی از سایر بیماری های چشمی نیز باشد، پس اگر دچار هر یک از این علائم شدید حتما به چشم پزشک مراجعه کنید.

فیلم علائم آب مروارید Cataract Symptoms video

تشخیص آب مروارید یا کاتاراکت