کاربرد های درمانی لیزر در چشم پزشکی

 اصلاح عیوب انکساری چشم

با توجه به دقت بسیار زیادی که اشعه لیزر برای برداشت بافت دارد، امروزه از لیزر برای اصلاح عیوب انکساری چشم بر روی قرنیه استفاده می شود. لیزر اگزایمر دستگاهی است که برای اصلاح عیوب انکساری چشم به کار رفته و مرحله اصلی اصلاح بینایی را انجام می دهد. لیزر اگزایمر اشعه ای را تولید می کند که در طیف ماوراء بنفش بوده و طول موج آن کوتاه است . خاصیت این لیزر به گونه ای است که تراش ظریف و دقیقی را در سطح قرنیه انجام می دهد به طوری که به نسوج و سلول های اطراف آسیبی وارد نمی کند . مکانیزم ایجاد برش قرنیه را در اصطلاح علمی Ablation می گویند.

کدورت کپسول خلفی عدسی بعد از عمل کاتاراکت یا آب مروارید

کدورت کپسول خلفی (Posterior capsular opacification) یا PCO شایع‌ترین و از مهم‌ترین عوارض در جراحی آب مروارید به شمار می‌رود. امروزه از YAG Laser capsulotomy جهت درمان کدورت کپسول خلفی استفاده می‌شود.

با عمل یاگ لیزرکپسولوتومی ناحیه ای از کپسول خلفی در قسمت مرکزی آن برداشته می شود. با استفاده ازلیزر Nd: YAG یا (Neodymium-YttriumAluminum-Garnet) می توان ناحیه ای از کپسول خلفی عدسی را در قسمت مرکزی برداشت و مسیر بینایی شفاف و در نتیجه بینایی اصلاح می شود. این عمل posterior capsulotomy (باز کردن کپسول خلفی ) یا عمل (یاگ لیزر کپسولوتومی) نامیده می شود. این عمل بسیار راحت و در طی چند دقیقه و به صورت سرپایی در مطب یا مرکز چشم پزشکی قابل انجام است و بیمار بلافاصله به کار و زندگی معمول خود برمی گردد و بینایی از روز بعد از عمل به حداکثر میزان خود خواهد رسید. این دستگاه هم برای درمان بیماران در مرکز چشم پزشکی دکتر نادری نصب و قابل استفاده است.

عمل های فوق تخصصی قرنیه

با استفاده از لیزر فمتوسکند برش هایی در ضخامت قرنیه داده می شود تا به این طریق بیماریهای قرنیه را با دقت و ظرافت بالاتری درمان کنیم. لیزر Femto second جدید ترین نوع لیزر در زمینه اصلاح عیوب انکساری چشم است. یکی از کاربردهای لیزر فمتوسکند در پیوند قرنیه است. با کمک این لیزر می توان بافت دهنده قرنیه را آماده کرد و همچنین برای برداشتن قرنیه از روی چشم بیمار هم در روش پیوند قرنیه تمام ضخامت و هم در روش های پیوند لایه ای کاربرد دارد.

یکی دیگر از کاربرد های این لیزر برای عمل فمتولیزیک است. ترکیب و به کارگیری همزمان لیزر ” فمتوسکند ” و لیزر ” اگزایمر ” باعث می شود که تمام مراحل عمل لیزیک، توسط لیزر انجام شود و در انجام عمل از هیچگونه تیغ جراحی یا وسیله مکانیکی استفاده نشود.

درگذشته در لیزیک معمولی برای آماده سازی قرنیه جهت لیزر اگزایمر از وسیله ای به نام میکروکراتوم استفاده می‌شد. میکروکراتوم مانند یک رنده عمل می کرد و توسط تیغه ای که داشت یک لایه از سطح قرنیه بر می داشت. اگرچه میکروکراتوم در اکثر موارد به خوبی عمل می کرد ولی در بعضی بیماران ممکن بود عوارضی را ایجاد کند که درمقایسه با آن لیزر فمتوسکند از دقت بیشتری برخوردار است.

کاربر دیگر لیزر فمتوسکند برش های جراحی در اعمال فوق تخصصی قرنیه مثل اصلاح آستیگماتیسم، کار گذاری رینگ های داخل قرنیه ای، برش های جراحی در پیوند قرنیه و کارگذاری دستگاه های اصلاح کننده پیر چشمی مثل کمرا است.

در جدیدترین روش های عمل کاتاراکت (آب مروارید) که فمتوکاتاراکت نامیده می شود، از لیزر فمتوسکند برای انجام مراحل مختلف عمل آب مروارید با دقت بالا استفاده می شود.

درمان بیماری های شبکیه

یکی از مشکلات عمده چشم پزشکان بخصوص در بیماران مبتلا به دیابت درمان عوارض ایجاد شده در شبکیه است . از آنجا که شبکیه از ساختمان های خلفی چشم می باشد، دستکارهای جراحی آن بسیار دشوار و خطرناک است . با پیشرفت فناوری مهندسی پزشکی امکان ساخت دستگاه هایی فراهم گردیده که اثر لیزر را به خود شبکیه و نه سایر اجزاء چشمی منحصر می نماید.

امروزه درمان اصلی سوراخ های ریز در شبکیه و جداشدگی شبکیه با استفده از لیزر است. از طرفی یکی از درمان های اصلی اختلالات عروقی و تشکیل رگهای جدید ناشی از بیماری دیابت در شبکیه لیزر درمانی است . در واقع می توان گفت لیزر بسیاری از بیماران را از نابینایی حتمی نجات داده است .

نور سبز لیزر می تواند در بیماری های چشمی مانند جدا شدن شبکیه و یا خونریزی درون چشمی برای لیزر درمانی به کار رود. هنگامی که نور از عدسی چشم و زجاجیه عبور می‌کند ( بدون اینکه در این نواحی جذب شود) روی سلول های قرمز (خونی) کانونی می شود و به علت میزان جذب زیاد نواحی که دچار خونریزی شده اند در طول موج سبز لیزر ، اثر گرمایی نور لیزر باعث چسبیدن دوباره شبکیه یا سوزانیدن رگ های خونریزی دهنده خواهد شد. این کار با تابش های ۰/۰۱ ثانیه ای انجام می شود و به علت کوتاهی زمان تابش، همراه با درد نیست. در مواردیکه به علت خونریزی در زجاجیه امکان عبور نور لیزر سبز نباشد، از لیزر قرمز استفاده می شود.

لیزر تراپی در بیماران دیابتی

درمان بیماری گلوکوم (آب سیاه)

لیزر در انواع بیماری آب سیاه نیز کاربرد دارد. در گلوکوم حاد زاویه بسته که می تواند باعث کوری شود لیزر ‏Nd.YAG‏ کاربرد زیادی دارد. این عمل را لیزر ایریدوتومی (سوراخ کردن عنبیه با لیزر) می گوئیم. در این بیماری فشار درون چشم به طور ناگهانی افزایش می یابد و برای درمان کافی است که سوراخی به قطر ۵۰ میکرون در محیط عنبیه، میان دو اتاقک قدامی و خلفی چشم برای خروج مایع زلالیه از چشم ایجاد کنیم. در مواردی که فردی دچار تنگی زاویه چشم است برای جلوگیری از احتمال بروز گلوکوم حاد این عمل لیزر را “به صورت پیشگیرانه” پیشنهاد می کنیم.

لیزر در انواع گلوکوم زاویه باز نیز کاربرد دارد. با استفاده از لیزر آرگون ساختمان های زاویه چشم باز سازی شده و به این طریق خروج مایع زلالیه از چشم تسهیل شده و فشار چشم پایین تر می آید.

فیلم لیزر آرگون در درمان بیماری آب سیاه Laser Trabeculoplasty Video

دایود لیزر نیز ‌در عمل های نظیر Cyclocoagulation، Transscleral coagulation و Endocoagulation مورد استفاده قرار می گیرد. در چشم پزشکی ، معمول ترین طول موج که برای عمل دایود لیزر به کار می رود، ۸۱۰ نانومتر است.

لیزر در عمل های جراحی خارج چشمی

از لیزر های CO2 و لیزر دایود در برشهای جراحی اعمالی نطیر عمل داکریوسیستورینوستومی یا DCR برای وجرای اشکی و عمل زیبایی پلک یا بلفاروپلاستی نیز استفاده می شود.

اما نکته بسیار مهم در مورد لیزر این است که علاوه بر اثرات درمانی مثل هر روش درمانی دیگر لیزر درمانی نیز عوارض مخصوص به خود را داراست . بنابراین هر گونه تصمیم به استفاده از آن باید محدود به یک تصمیم منطقی طبی بوده و توسط متخصصی آگاه و با تجربه گرفته شود . چنین رویکردی موجب خواهد شد بسیاری از استفاده های غیرمنطقی و غیرعلمی از لیزر بخصوص در مواردی که تنها زیبایی مد نظر قرار می گیرد حذف گردد .