خشکی چشم :برای حفظ و بقای سلامت چشم ها، تولید و تخلیه مداوم اشک اهمیت بسزائی دارد. اشک چشم را مرطوب کرده، به ترمیم زخم کمک می کند و از چشم در برابر عفونت محافظت می کند. در افرادی که مبتلا به خشکی چشم هستند، تولید اشک چشم کمتر است و یا اشک کیفیت مطلوبی ندارد و در نتیجه اشک قادر نیست سطح چشم را لغزنده، نرم و راحت نگه دارد.

لایه اشکی

اشکی که روی چشم را فرش می کند از سه لایه تشکیل شده است: یک لایه خارجی (سطحی) یا لایه چربی ( لیپیدی) که از تبخیر سریع اشک جلوگیری کرده و کمک می کند تا اشک روی چشم بماند؛ یک لایه میانی (لایه آبکی) که قرنیه و ملتحمه را تغذیه می کند؛ و یک لایه عمقی (لایه موسینی) که کمک می کند تا لایه آبکی اشک در سطح چشم پخش شود و چشم مرطوب شود. زمانی که ما پا به سن می گذاریم، معمولا چشممان اشک کمتری تولید می کند. از طرفی، در بعصی موارد چربی و موسینی که توسط چشم تولید می شود، کیفیت پائینی دارد و اشک نمی تواند به اندازه کافی روی چشم بماند تا چشم را لغزنده و مرطوب نگهدارد.دلایل خشکی چشم

 

   فیلم لایه اشکی Tear Film Video

تولید اشک  

تولید اشک از دو منبع کاملا متفاوت انجام می شود. یکی تولید و ترشح آهسته و مداوم اشک از غدد کوچک فرعی اشک که به آن ترشح پایه اشک می گوئیم و مسئول نرم و مرطوب کردن سطح چشم است. راه دیگر، ترشح مقادیر زیاد اشک از غده اصلی اشک در پاسخ به تحرک شدن چشم که به آن ترشح رفلکسی می گو ئیم؛ مثلا زمانی که چیزی در چشم می افتد و یا فرد گریه میکند. ترشح اشک به روش دوم چون سریعا از چشم خارج می شود، تأثیرچندانی در مرطوب کردن چشم ندارد. در کسانی که خشکی چشم دارند، ترشح پایه اشک کاهش یافته است و ممکن است به علت خشکی چشم فرد دچار اشکریزش رفلکسی شود.دلایل خشکی چشم

                                                        فیلم آناتومی سیستم اشکی Lacrimal system Anatomy video              

خشکی چشم چیست؟

خشکی چشم بیماری شایعی است که زمانی بروز می کند که اشک شما برای مرطوب کردن چشمتان کافی نباشد. دلایل خشکی چشم ها متنوع است. به عنوان مثال خشکی چشم می تواند ناشی از عدم تولید مقادیر کافی اشک یا تولید اشک با کیفیت پایین باشد.

افراد مبتلا احساس ناراحتی می کنند. اگر خشکی چشم داشته باشید، احساس سوزش و جسم خارجی در چشم خواهید داشت. ممکن است در شرایط خاصی مثل زمانیکه روبروی دستگاه تهویه هوای اتاق قرار گرفته اید یا زمانیکه سوار موتور سیکلت شده اید یا پس ازچند ساعتی استفاده از کامپیوتر احساس خشکی چشم بکنید.دلایل خشکی چشم

فیلم خشکی چشم چیست؟ dry eye video

علائم خشکی چشم

معمولا علامت اصلی خشکی چشم احساس خراش یا شن ریزه در چشم شبیه افتادن جسم خارجی در چشم است. سایرعلائم می تواند بصورت سوزن سوزن شدن یا سوزش چشم، اشکریزش شدید که بدنبال خشکی شدید چشم اتفاق می افتد، و درد و قرمزی چشم باشد. گاهی اوقات افراد مبتلا به خشکی چشم احساس سنگینی پلک، یا تاری، تغییر و کاهش بینائی دارند اما از بین رفتن بینائی شایع نیست. خشکی چشم اغلب در اواخر روز بدتر می‌شود. با تشدید خشکی چشم، کیفیت زندگی فرد مبتلا به خشکی چشم تحت تاثیر قرار می‌گیرد.دلایل خشکی چشم

به طور خلاصه علائم و نشانه های خشکی چشم که معمولا در هر دو چشم احساس می شود عبارتند از:

1. احساس سوزش، خراش یا سوزن سوزن شدن در چشم ها
2. ترشحات مخاطی کشدار در چشم ها یا اطراف آنها
3. حساسیت به نور
4. قرمزی چشم ها
5. احساس جسم خارجی در چشم ها
6. عدم تحمل لنزهای تماسی
7. اشکال در رانندگی در شب
8. اشکریزش که در واقع پاسخ چشم ها به تحریک ناشی از خشکی است
9. تاری و خستگی چشم ها

فیلم علائم و اهمیت خشکی چشم ِDry eye video

علل خشکی چشم

هر عاملی که عملکرد تولید اشک را نامطلوب کند، موجب خشکی آن می‌شود. در بسیاری از موارد لایه اشک ‌هیپراسمولار می‌شود که دلیل آن، کاهش ترشح مایع اشک یا تبخیر زیاد اشک است.‌ هیپراسمولاریتی اشک به التهاب در سطح چشم و بی‌ثباتی روند تولید اشک منتهی می‌شود.

خشکی چشم در زنان بخصوص پس از یائسگی شایع تر است. با کمال تعجب در بعضی افراد مبتلا به خشکی چشم، اشکریزش وجود دارد. دلیل آن این است که در این افراد چشم موسین و چربی کمتری ترشح می کند. در نتیجه اشک قادر نخواهد بود که مدت زیادی در چشم باقی بماند تا چشم را مرطوب نگهدارد.دلایل خشکی چشم

استفاده‌کنندگان از لنزهای تماسی، افرادی که به‌تازگی تحت جراحی تصحیح عیوب انکساری قرار گرفته‌اند، افراد در معرض آلودگی‌های شغلی و محیطی، مبتلایان به بیماری‌های سیستمیک مانند پارکینسون، دیابت و بیماری‌های اتوایمیون و مصرف‌کنندگان برخی از داروهای سیستمیک و موضعی، بیش از سایر افراد در معرض ابتلا به خشکی چشم قرار دارند.

خشکی چشم ممکن است در آب و هوای خشک و همچنین بدلیل استفاده از داروهای آنتی هیستامین، ضد احتقان های بینی، آرامبخش و ضد افسردگی ایجاد شود. بنابراین بیماران باید لیست داروهایی را که مصرف می کنند به پزشک معالج اطلاع دهند زیرا ممکن است بعضی از این داروها خشکی چشم را تشدید کنند.

افراد مبتلا به خشکی چشم، مستعد عوارض جانبی قطره های چشمی هستند. به عنوان مثال ماده نگهدارنده در قطره های اشک مصنوعی نیز می تواند چشم را تحریک کند. به همین علت، گاهی اوقات لازم است که از قطره های اشک مصنوعی فاقد ماده نگهدارنده اسستفاده کنیم.

افرادی که مبتلا به بیماری های بافت همبند نظیر روماتیسم مفصلی هستند، ممکن است دچار خشکی چشم شوند. ذکر این نکته حائز اهمیت است که گاهی اوقات خشکی چشم علامتی از “سندروم شوگرن” است. سندروم شوگرن بیماریی است که غدد مرطوب کننده نظیر غدد اشکی و بزاقی را درگیر می کند لذا دهان فرد نیز خشک است. با معاینه فیزیکی کامل ممکن است بتوانیم بیماری زمینه ای را تشخیص دهیم.

فیلم علل خشکی چشم Causes and Risk factors of dry eye video

سندرم شوگرن Sjögrens Syndrome

سندرم شوگرن یک بیماری خودایمن با علائمی شامل خشکی چشم، دهان و پوست است. این امر باعث می شود که سیستم ایمنی بدن غدد مسئول تولید اشک در چشم و غدد سایر قسمت های بدن را از بین ببرد. این بیماری بیشتر در خانمها اتفاق می افتد و اغلب به سایر موارد مانند آرتریت (التهاب مفاصل) مرتبط است.

این بیماری معمولاً در افراد ۴۰ تا ۶۰ ساله شروع می شود و در زنان بسیار بیشتر از مردان است. این بیماری یک بیماری طولانی مدت است که می تواند زندگی روزمره شما را تحت تأثیر قرار دهد، اما روش های درمانی برای تسکین علائم وجود دارد. گاهی اوقات ، مبتلایان به سندرم شوگرن دارای بیماری های خود ایمنی دیگری مانند آرتریت روماتوئید یا لوپوس نیز هستند. این به عنوان سندرم شوگرن ثانویه شناخته می شود. سندرم اولیه شوگرن زمانی است که شما هیچ بیماری مرتبط دیگری ندارید. ادامه مطلب=>

کی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر علائم و نشانه های خشکی چشم مثل قرمزی چشم، تحریک چشم، خستگی یا درد چشم را به مدت طولانی داشتید، به چشم پزشکتان مراجعه کنید. چشم پزشک طی مراحلی بسته به شدت خشکی چشم ها و پاسخ به درمان، خشکی چشم شما را درمان می کند.

 تشخیص خشکی چشم

با مراجعه به چشم پزشک تحت معاینه کامل چشم پزشکی قرار خواهید گرفت تا علت زمینه ای بررسی و مناسب ترین راه های درمانی پیشنهاد شود. چشم پزشک پلکها و سطح چشم ها را مورد ارزیابی قرار می دهد. همچنین نحوه و میزان پلک زدن بررسی می شود.

تست های تشخیصی متعددی برای تشخیص خشکی چشم وجود دارد. با تست های خاصی کیفیت و ضخامت لایه اشکی بررسی می شود. همچنین میزان ترشح و تولید اشک اندازه گیری می شود.

فیلم تشخیص خشکی چشم Dry eye diagnosis video

درمان خشکی چشم

بسته به شدت خشکی چشم، چشم پزشک ممکن است مراحل درمانی مختلفی را پیشنهاد بدهد. این مراحل به ترتیب شامل استفاده از قطره های اشک مصنوعی و داروهای نرم کننده چشم، استفاده از داروهای محرک تولید و ترشح اشک و نهایتاً بستن موقت یا دائمی مجاری خارج کننده اشک از چشم می باشد.

فیلم روش های درمان خشکی چشم Dry eye treatment video

استفاده از قطره های اشک مصنوعی

ممکن است چشم پزشک قطره های اشک مصنوعی و نرم کننده تجویز کند. ترکیبات این قطره ها شبیه اشک طبیعی چشم است. تعداد دفعات مصرف این قطره ها بسته به نیاز شما متفاوت است. در طی شبانه روز باید هر چند بار که احساس خشکی می کنید از این داروها استفاده کنید. انواع مختلفی از این قطره ها وجود دارد. لازم است تعدادی از آنها را امتحان کنید تا بتوانید مناسب ترین نوع را انتخاب کنید.

قطره های چشمی Artelac و Aquaiss و Artelac Advancedو Olixia و Artipic قطره های چشمی یکبار مصرفی هستند که وارد بازار داروئی ایران شده و فاقد ماده نگه دارنده می باشند؛ در عین حال که خشکی چشم را درمان می کنند، باعث حساسیت چشم نمی شوند.

 

درمان خشکی چشم با داروهای تولید کننده اشک 

استفاده از داروهای افزایش دهنده تولید و ترشح اشک نیز در سال های اخیر مطرح شده است. قطره چشمی سایکلوسپورین Cyclosporine eye drops ، در خشکی چشم ناشی از بیماری های بافت همبند نظیر سندروم شوگرن و روماتیسم مفصلی موثر است که وارد بازار داروی ایران نیز شده است. استفاده از قطره های تولید کننده اشک در درمان خشکی چشم مثل سیکلوسپورین این دارو توسط شرکت سینا دارو با نام قطره چشمی لاکروسپورین ۰/۰۵% تولید شده است.

مکانیسم عمل دقیق این دارو مشخص نیست. به نظر می رسد سیکلوسپورین در بیمارانی که به دلیل التهابات چشمی (مانند کراتوکنژنکتیویت) مبتلا به خشکی چشم شده اند، به عنوان یک تعدیل کننده سیستم ایمنی عمل می کند. از نظر مقدار و چگونگی مصرف در بیماران بزرگتر از ۱۶ سال: ۱ قطره دو بار در روز به فاصله ۱۲ ساعت در هر چشم چکانده می شود.

بر اساس گزارشات علمی پیلوکارپین خوراکی Pilocarpine یا Oral Salagan باعث افزایش ترشحات بدن و ترشح اشک می شود. دارو دیگری بنام HydroEye™ که ترکیبی از اسید های چرب امگا – ۶ ، موسین، و کوفاکتورهای مغذی است که علت اصلی خشکی چشم را درمان می کند. این ترکیب قدرتمند و مفید از خشکی چشم و تحلیل غدد اشکی جلوگیری می کند و باعث ترشح مناسب اشک و بهبود ساختمان و عملکرد غدد اشکی ، سلول های گابلت ملتحمه و تولید موسین می شود.

.

بستن مجرای خروجی اشک

در موارد خشکی شدید چشم مجرای خروخی اشک با کمک وسایل مسدود کننده ای موسوم به پونکتال پلاگ بطور موقت بسته می شود و در صورت موثر بودن ممکن است با جراحی مجرای اشکی بطور دائمی بسته شود تا اشک تولید شده در چشم باقی مانده و کاهش تولید اشک را جبران کند. در مورد برخی از بیماران که به خشکی شدید چشم مبتلا هستند، از لنزهای تماسی برای بهبود سطح چشم کمک می‌گیرند.

فیلم بستن مجرای اشکی Punctal occlosion video

درمان‌های کمکی خشکی چشم

۱) دوری از باد، محیط غبار و دود آلود و محیط‌ های خشک

اعمالی مانند دور کردن صندلی کار از مقابل دستگاه تهویه هوا، به کار بردن مرطوب کننده‌های هوا، در نظر گرفتن فواصل استراحت کوتاه در هنگام کار طولانی‌مدت با کامپیوتر، استفاده از قطره‌های اشک مصنوعی پیش از شروع علایم و اجتناب از مصرف داروهایی که خشکی چشم ایجاد می‌کنند، در برخی از بیماران در مراحل خفیف بیماری موثر است. شاید بیمار شما نمی‌داند که آنتی‌هیستامین مصرفی‌اش برای درمان آلرژی یا بی‌خوابی، ضداحتقان‌های موضعی یا داروهایی که خاصیت آنتی‌کولینرژیک دارند، ممکن است خشکی چشم ایجاد کند.

۲) بهداشت پلک

عملکرد پلک‌ها به خصوص در بیمارانی که به اختلال عملکرد غده میبومین مبتلا هستند، حیاتی است. چنین بیمارانی باید از کمپرس گرم، ماساژ پلک و شست‌وشوی پلک با صابون‌هایی که تحریک کننده نیستند، استفاده کنند. ترکیبات حاوی پلی‌اتیلن‌گلیکول و سورفاکتانت‌های غیرمحرک می‌توانند به تمیز کردن پلک‌ها بدون تحریک خود چشم کمک کنند.

فیلم کمپرس گرم پلکها Warm Compress Video

۳) مکمل‌های غذایی

اسیدهای چرب ضروری، اثر مثبتی بر روند تولید چربی به‌وسیله غده میبومین دارند، در نتیجه التهاب پلک را کاهش می‌دهند. این اسیدهای چرب ضروری در دانه‌های گیاهی و روغن ماهی موجودند. فرد می تواند از کپسولهای امگا ۳ استفاده کند.شایع ترین علل خشکی چشم