چه اکنون باردار هستید و چه قصد بارداری دارید، مهم است که تغییراتی که در دوران بارداری تجربه خواهید کرد را درک کنید. برخی از تغییرات فیزیکی واضح و برخی دیگر کمتر به چشم می آیند. یکی از مواردی که بیشتر مادران آینده آن را در نظر نمی گیرند، تأثیر بارداری بر بینایی فرد است. برای آرامش خاطر در دوران بارداری، این مقاله توضیح می دهد که چگونه (و چرا) بارداری می تواند بینایی شما را تغییر دهد.
آغاز حاملگی باعث ایجاد انبوه تغییرات هورمونی می شود. غالب ترین هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) است که از چهار مولکول مستقل تشکیل شده است. این ماده در تمام دوران بارداری وجود دارد و باعث تولید پروژسترون می شود و در حفظ رحم، جفت و احتمالاً در رشد جنین نقش دارد. در سه ماهه اول، پروژسترون سلامت رحم را تقویت می کند و به سیستم ایمنی بدن شما کمک می کند تخمک بارور شده را تحمل کند.
هورمون های اکسی توسین ، پرولاکتین ، ریلکسین و استروژن نیز به مقدار زیاد تولید می شوند – بیشتر آنها در طول بارداری افزایش می یابد. تغییرات هورمونی در بارداری برای حفظ بارداری سالم، آماده سازی بدن برای تولد و حمایت از کودک ضروری هستند. با این حال، وجود هورمون های بسیار زیاد می تواند تاثیرات  ناخوشایندی بر بدن شما بگذارد.

برخی از عوارض جانبی بسیاری از هورمون ها شامل علائم شایع بارداری مانند تهوع صبحگاهی، بیزاری از غذا یا بو، سوزش معده و احتباس آب است. پوست صورت شما به دلیل تغییرات هورمونی می تواند ظاهری لک دار به خود بگیرد که گاهی ماسک بارداری نیز نامیده می شود. سایر شرایط شایع سلامتی شامل اضطراب، افسردگی و فشار خون است. همچنین ممکن است دچار نوساناتی در بینایی خود شوید.

به علت تجمع مایعات، افزایش حجم خون، نوسانات هورمونی و سایر تغیرات فیزیکی که طی حاملگی رخ می دهد؛ ممکن است تغیراتی در چشم ها نیز اتفاق افتد. معمولا این تغییرات گذراست و پس از زایمان و پایان شیر دهی برطرف می شود. تغییرات بینایی خفیف است و نیاز به تعویض عینک نیست. عمل لیزیک طی حاملگی و شیردهی ممنوع است.

در طی حاملگی، به علت تأثیرات هورمونی جفت، تغییرات فیزیولوژی متعددی در بدن اتفاق می افتد( مواد غذائی و اکسیژن از طریق جفت از مادر به جنین منتقل می شود.). این هورمونهای جفتی بر روی اکثر ارگان های بدن من جمله چشم اثر می گذارند. در طی این مطلب ابتدا به تغییرات فیزیولوژیک (طبیعی) و سپس به تغییرات پاتولوژیک(غیرطبیعی) خواهم پرداخت و در پایان بحث در مورد داروهای چشمی اثر گذار بر جنین (چه از طریق شیردهی و چه از طریق جفت) صحبت خواهم کرد.

تغییرات فیزیولوژیک در بارداری

1. در طی حاملگی فشار طبیعی داخل چشم (فشار مایع داخل چشم) ممکن است بدلیل تفییرات هورمونی و تغییرات گردش خون اندکی کاهش یابد. این وضعیت می تواند در بیماری که گلوکوم (آب سیاه) دارد مزیتی محسوب شود.
2. بعلت احتباس مایع در بافت های چشمی، (بخصوص در طی سه ماهه آخر حاملگی ) حس قرنیه چشم مادر به میزان قابل توجهی کاهش می یابد. این وضع می تواند در فردی که از لنز تماسی استفاده می کند، باعث بروز مشکلاتی شود و باعث آسیب قرنیه بیش از حد نرمال شده و منجر به قرمزی مزمن چشم، تحریک چشم و عدم تحمل لنز تماسی شود.
3. بعلت تمایل به احتباس مایع در بافت های چشمی، نمره عینکتان ممکن است کم یا زیاد شود. قابل ذ-کر است که این تغیرات موقتی بوده و طی ماههای آخر حاملگی و حد اقل شش هفته اول پس از زایمان نیاز به معاینه مجدد چشم و تعویض عینک ندارید.

 تأثیرات پاتولوژیک در بارداری

 دیابت و حاملگی

بیماران دیابتی باید حد اقل سالی یک بار توسط چشم پزشک معاینه شوند و از آن جائیکه در زنان حامله بدلیل اثر هورمون های مترشحه از جفت در طی حاملگی، بیماری های چشمی ناشی از دیابت وخیم تر می شود، معاینات چشم پزشکی به دفعات بیشتری لازم است. در طی حاملگی، مراحل ابتدایی رتینوپاتی دیابتی معمولا پیشرفتی ندارد اما مراحل پیشرفته رتینوپاتی دیابتی ( بخصوص نوع پرولیفراتیو) تمایل به پیشرفت دارد.

بنابراین بسیار مهم است که خانمهایی که دچار دیابت پیشرفته هستند، قبل از تصمیم گیری برای ازدواج و حاملگی از وضعیت چشم ها و بینائی خود مطلع شوند؛ لذا قبل از هر گونه تصمیمی، معاینه و مشاوره توسط چشم پزشک الزامی است. تغییرات چشمی پیشرفته دیابتی یا رتینوپاتی پرولیفراتیو، باید قبل از تصمیم به حاملگی درمان شود.

انعقاد خون و حاملگی

در حاملگی انعقاد پذیری خون افزایش می یابد؛ این بدان معنی است که خون شما براحتی در برابر تغییرات خاصی در ترکیب اجزا خون تمایل به لخته شدن دارد. بنابراین حائز اهمیت است که خانمهای حامله، فعالیت نسبی و تحرک داشته باشند تا جریان خون در بعضی از نواحی بدن کند نشود و در نتیجه از لخته شدن خون در رگهای مغزی ( که می تواند منجر به ایجاد نقائصی در میدان بینائی و سایر عوارض وخیم مغزی شود)، جلوگیری گردد.

فشارخون و حاملگی

در بعضی از زنان حامله بخصوص در طی سه ماهه اول و دوم فشار خون سیستمیک خیلی بالا می رود که به آن اصطلاحا پره-اکلامپسی یا مسمومیت حاملگی می گوئیم. این مسئله باعث بروز رتینوپاتی ناشی از فشار خون توأم با خونریزی داخل پرده شبکیه چشم می شود که در صورت عدم درمان می تواند منجر به کاهش بینائی ماندگار شود.

ملانوم بدخیم و حاملگی

“ملانوم بدخیم” یکی از انواع سرطانهای رنگدانه دار پوستی است که تمایل دارد در طی حاملگی مهاجم تر باشد. این نوع سرطان همچنین می تواند در داخل چشم رشد کند و تحت تأثیر هورمونهای حاملگی رشد آن تسریع می شود.

تومر هیپوفیز و حاملگی

انواع خاصی از تومورهای غده هیپوفیز ممکن است طی حاملگی رشد ناگهانی داشته باشند و برای اولین بار خود را نشان دهند؛ و به علت فشار بر راهها و عصب بینائی باعث بروز سردرد، کاهش بینائی و نقاط کور در میدان بینائی شوند.

چه انتظاری طی حاملگی داشته باشیم؟

به علت نوسانات هورمونی ممکن است خشکی چشم بروز کند.در مورد ایمنی استفاده از قطره های اشک مصنوعی و سایرداروهای مورد استفاده در حاملگی با چشم پزشکتان مشورت کنید.اگر خشکی چشم ایجاد شود، استفاده از لنز های تماسی راحت نیست.مصرف غذاهای سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ نطیر ماهی سالمون، دانه های کتان و گردوممکن است به بهبود خشکی چشم و سلامت عمومیتان کمک کند. اگر بینائتان خیلی تار شد، ممکن است ناشی از افزایش فشار خون و یا دیابت حاملگی باشد و لازم است بلافاصله به چشم پزشکتان مراجعه کنید.

در چه مواردی تغییرات بینایی طی بارداری مهم است؟

اگرچه اکثر تغییرات بینایی در دوران بارداری خفیف و موقتی است، تاری گاه به گاه و حساسیت به نور نیز می تواند نشانه های دو بیماری بسیار خطرناک باشد: پره اکلامپسی ناشی از فشار خون بالا و دیابت حاملگی. پره اکلامپسی عارضه ای است که می تواند تقریباً در هفته بیستم بارداری هنگامی که مادر دچار فشار خون می شود، ایجاد شود. حتی افزایش کمی فشار خون می تواند نشانه ای از پره اکلامپسی باشد که می تواند به سرعت ایجاد شود و شما و کودک شما را به خطر بیندازد. از دست دادن بینایی، حساسیت به نور، تاری دید و جرقه های نورانی می تواند علائم مربوط به بینایی در فشار خون بالا باشد.
دیابت بارداری نوعی دیابت موقتی است که می تواند به عروق خونی شبکیه آسیب برساند. تاری دید ممکن است نشانه ای از دیابت بارداری باشد و با پیشرفت بارداری خطر دیابت بارداری افزایش یابد. همیشه اگر بینایی شما در دوران بارداری تار شد، با پزشک خود تماس بگیرید.
حتی اگر تغییرات بینایی شما کم باشد، به پزشک اطلاع دهید. سلامتی شما و کودک شما مهم است و با بررسی تمام علائم غیرمعمول می تواند از ابتدا تا انتها بارداری سالمی داشته باشید.

داروهای چشمی موثر بر جنین و شیرخوار   

1. هر کدام از قطره های چشمی موضعی بتا بلوکر (مهار کننده گیرنده های بتا در چشم) یا دیورتیک ها(داروهای ادرار آور) که در درمان گلوکوم (آب سیاه ) استفاده می شوند؛ می توانند باعث زایمان زودرس شده و یا از طریق شیر مادر به کودک شیر خوار منتقل شده و بر قلب کودک اثر بگذارند ؛ بنابراین مصرف این داروها در طی حاملگی و شیردهی مجاز نیست. لذا در صورتیکه از این داروها مصرف می کنید با چشم پزشکتان مشورت کنید.
2. اگر از هر گونه داروی دیگری در طی دوران حاملگی استفاده می کنید، در مورد بی خطر بودن ادامه مصرف دارو، موضوع را با چشم پزشکتان در میان بگذارید و همیشه در مراجعه به چشم پزشکتان در صورت حاملگی ایشان را مطلع کنید تا داروهای تجویز شده برای شما و جنینتان، بی خطر و بی ضرر باشد.