ادم ماکولا (تورم لکه زرد شبکیه) Macular Edema
بسياري از بيماري هاي سيستميک (عمومی) و چشمي می توانند باعث ادم ماکولا (ورم لکه زرد شبکیه) شوند. ادم ماکولا به دو شکل عمده ديده مي شود؛ اول ضخيم شدن منتشر ماکولا و ديگري ماکولا با نماي مشخص پتالوييد (برگ شبدري) که به نام ادم ماکولاي سيستوييد خوانده مي شود. ادم سيستوئيد ماکولا به حالتى اطلاق مى‌گردد که مايع در لایه های های لکه زرد شبکیه (فضاهاى لانه زنبورى لايه‌ی رتيکولر خارجى و لايه‌ی نوکلئار داخلى ) تجمع می يابد.
علل ادم ماکولا
علل ادم ماکولا گوناگونند. ورم شبکيه که ماکولا (لکه زرد شبکیه) را نيز گرفتار مى‌کند، مى‌تواند ناشی از بيمارى‌هاى التهابى چشم بخصوص التهاب هاي قسمت خلفي چشم، بيمارى‌هاى عروق شبکيه نظیر انسداد سياهرگي شبکيه ، جراحى های داخل چشمی، دژنرسانس‌هاى شبکيه، داروها، غشاهاى ماکولا و رتينوپاتي ديابتي (گرفتاری شبکیه ناشی از بیماری قند) باشد.
شناخته‌شده‌ترين عامل مسبب ادم سيستوئيد ماکولا جراحى داخل چشمى مثل جراحی آب مروارید مى‌باشد. اين عارضه به‌دنبال جراحى کاتاراکت به روش های قدیمی (روش داخل کپسولى) شايع‌تر از روش خارج کپسولى و فیکو (روش های جدید جراحی کاتاراکت) است. ادمى که از لحاظ بالينى قابل ملاحظه باشد، معمولاً در عرض ۱۲-۴ هفته (گاه سال‌ها) بعد از عمل روى مى‌دهد.
تشخیص ادم ماکولا
قضاوت باليني به همراه تعداد زيادي از روش هاي پاراکلينيک، به تشخيص ادم ماکولا کمک مي کنند. به وسيله آنژيوگرافي با فلورسين و OCT مي توان نماي بهتري از شکل ادم و اندازه آن به دست آورد. درادم سیستوئید ماکولا در آنژيوگرافى فلورسئين در اطراف قسمت مرکزی لکه زرد شبکیه (فووه‌آ) به صورت نماى گلبرگ (Flower – Petal) ديده مى‌شود.
درمان ادم ماکولا
روش هاي درماني متعددي براي ادم ماکولا پيشنهاد شده اند که درصد موفقيت آن ها نيز متفاوت است. برخي از اين روش ها عبارتند از استروييدهاي موضعي و سيستميک، داروهاي ضد التهابي غير استروييد خوراکي و موضعي، تزریق داخل چشمی داروهای مهار کننده سلولهای اندوتلیال عروق شبکیه مثل آواستین و فوتوکوآگوليشن ليزري (استفده از لیزر برای بستن نشت عروق شبکیه). به تازگي روش هاي درماني جديدتري مانند تنظيم کننده هاي ايمني (ايمونومدولاتورها)، تزريق داخل زجاجيه اي تريامسينولون و ويترکتومي از طريق پارس پلانا نيز به کار رفته اند. براي درمان ادم ماکولاي ناشي از ديابت و يووييت، آزمايش هاي باليني متعددي در زمينه استفاده از وسايل آزاد کننده استروييدي به داخل زجاجيه در حال بررسي هستند.
در موارد نادری لنز داخل چشمى مصنوعی (عدسی مصنوعی که بهنگام انجام جراحی داخل چشم گذاشته می شود) علت ادم بعد از عمل باشد، ممکن است نیازبه خارج کردن عدسى باشد.
شرکت ژننتک Genentec اخيرا اعلام کرده رانيبيزوماب ranibizumab با نام تجاري لوسنتيس Lucentis از سوي سازمان غذا و داروي آمريکا براي درمان ادم ماکولاي ديابتيک كه يک بيماري چشمي در مبتلايان به ديابت است و باعث تاري ديد، از دست رفتن بينايي و گاه کوري مي‌شود، موردتاييد قرار گرفته است. این دارو هم اکنون در ایران نیز در دسترس است.